Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа — навукова-даследчы інстытут у складзе Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. У 1929—1935 і 1952—2007 гадах дзейнічаў як Інстытут мовазнаўства, у 1935—1952 гадах — як Інстытут літаратуры, мастацтва і мовы. У лістападзе 2007 года аб’яднаны з Інстытутам літаратуры НАНБ у Дзяржаўную навуковую ўстанову «Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі». Як асобнае структурнае падрадзяленне філіял «Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа» зноў створаны загадам дырэктара дзяржаўнай навуковай установы «Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры» № 144 «Аб стварэнні філіялаў» ад 23.11.2015.